ตำรวจภูธรจังหวัดน่านหรือสถานีตำรวจภูธรจังหวัดน่านที่ประชาชน และคนทั่วไปรู้จัก เริ่มต้นเมื่อปี พุทธศักราช 2442 ต่อมาในปีพุทธศักราช 2457 ได้มีการก่อสร้างที่ทำการขึ้น ณ ที่ตั้งปัจจุบัน ด้วยการบริจาคทรัพย์ของเจ้าราชบุตร (หมอกฟ้า) ด้วยเงิน 150 บาท เป็นอาคารไม้ชั้นเดียวทรงปั้นหยา จากการค้นคว้าทราบว่า สถานีตำรวจภูธรจังหวัดน่านขึ้นกับกองตำรวจภูธรธรรมณฑลที่ 18 (มณฑลมหาราษฎร์) ซึ่งแยกมาจากมณฑลพายัพ ประกอบด้วย จังหวัดแพร่ น่าน ลำปาง สถานีตำรวจภูธรจังหวัดน่านประกอบด้วย 3 สถานีหลักคือ กองเมืองที่ 5 (น่าน) กองเมืองที่ 6 (ปัว) กองเมืองที่ 7 (นาน้อย) กองเมืองที่ 5 คือ สถานีตำรวจภูธรจังหวัดน่าน มี ร.ต.อ.หลวงแกว่น ใจแกล้ว เป็น สวญ. คนที่ 1 มีกองกำลังตำรวจ 85 นาย ร.ต.ต.ทอง เป็นนายเวร ร.ต.ท.ขุนราชกิจดำรง เป็นสมุห์บัญชี ร.ต.ต.ทับ เป็นนายแพทย์ และ ร.ต.ท.จัน เป็นประจำกอง ร.ต.อ.หลวงนารถนรานุบาล เป็น สวญ. คนที่ 2 ต่อมาได้เลื่อนยศเป็น พ.ต.ท.พระนารถนรานุบาล โดยดำรงตำแหน่งผู้บังคับการ มณฑลมหาราษฎร์ กองเมืองที่ 6 ณ อำเภอปัว มีกำลังตำรวจ 25 นาย ร.ต.อ.แสง รัตนประภา เป็นผู้บังคับกอง สถานีตำรวจหรือโรงพักในสังกัด ได้แก่ โรงพักบ่อเกลือ โรงพักท่าวังผา โรงพักเชียงม่วน และโรงพักทุ่งช้าง กองเมืองที่ 7 ตั้ง ณ อำเภอนาน้อย มีกำลังตำรวจ 25 นาย ร.ต.ท.เล็ก เมนะทัต เป็นผู้บังคับกอง สถานีตำรวจหรือโรงพักในสังกัดได้แก่ โรงพักบ่อว้า โรงพักบุญยืน และโรงพักบ้านม่วง ปัจจุบันอาคารที่ทำการสถานีตำรวจภูธรจังหวัดน่านหลังเดิมได้ถูกย้ายมาเป็น "อาคารพิพิธพันฑ์ตำรวจภูธรจังหวัดน่าน" โดย พล.ต.ต.อรรถกิจ กรณ์ทอง ผบก.ภ.จว.น่าน พร้อมก่อสร้างอาคารหลังใหม่แทนหลังเดิมซึ่งเป็นที่ทำการปัจจุบัน
เรียบเรียงโดย พล.ต.ต.ณรงคัชัย วงษ์สามี ผบก.ภ.จว.น่าน
21 กรกฎาคม 2557